US leh Europe ram hausa ,developed countries ten a kan nitin mamawh ei leh bar (agricultural products) ,mihring in a tel lo a kan awm theih miah loh hmanga ram thang mek ‘developing countries’ lo lian zel tur an venna leh ram rethei zawk te ram hausakna’ natural resources an ei sak dan tilang ve teh ang :

Agriculture hmanga sum lalut tur chuan intodelh mai ni lo thawnchhuah a hralh angai ani, chu chu ram hrang hrang ten tan an la a, ram tha nei chuan an thar teuh teuh bawk thin, mahse ram hrang in a an thar vek chuan market ah competition a awm a, a man a sang thei thin lo, a man a hniam viau phei chuan harsa taka thar te tan chuan eizawnnan alo tlak loh a an pamtul mai thin.

Hetah tak hian US bakah Europe ram hausa leh ram zau tha tak tak nei a bikin france,uk leh germany te chuan economic tactic an lo hmang chiah thin, ( Russia leh Ukraine hian US aiin an ngah a ,hei hi a hranpa in kan sawi don nia,

US in russia leh ukraine indo a support em em chhan)chu chu surplus agriculture ‘Dumping’ an tia , a awmzia chu ram dang zawng zawng aiin a rate international market ah an tihniam ta fe thin a, hetianga an tihtheihna pakhat chu US ram pharh zau lutuk tak mai, leitha bawksi leh irrigation tha si, transportation tha bawk, khawl changkang in thawk bawk,support tu sawrkar hausa bawk leh ei ral tu china leh india te anga an tam uchuak ve loh vang ani.

( India leh china hian abikin staple food kan tih, rice wheat, leh corn hi US ang tho in an thar tam ve a, mahse a eiraltu an tam emm avangin US ,Russia, leh Europe ram te angin an thawnchhuak tam ve thei lo ani.) US hian 2022 khan wheat bik hi 50million tons a thar chhuah laiin an rama an ei chu 20million ton vel chauh niin, 30 million a thawnchhuak daih ani, chutiang bawkin Europe ram thenkhat te pawhin ram pharh tha an nei a, an ei sen loh metric ton tamtak ,tawihral vek mahse chhete mah a an tawrh vak loh tur chu ram rethei zawk eizawnna tihchhiat nan an hmang fo thin ani, kum tam kal ta atang khan.

Tichuan ram rethei 3rd world country mai nilo ram hausa mek te pawhin a man tlawm zawk chu lo hnar theih ani thin lo,chuvang chuan agriculture thawnchhuak tam ber US rate mil a an tihve zel alo ngai a, mahse ram hausa US in pakhatmah a a tuar loh laiin ram rethei zawk leh ram thangmek a loneitu te tan chuan a hlawk rei lova, innghahna tak tak a hmang te tan phei chuan US rate chu an tharchhuah na a an sum sen aiin a let dawnin a hniam thin si a, an bansan mai a tul thin

Chutianga kum hnih thum chhung loneituten hlawkna an hmuh loh chuan an ram chuan agriculture a ti hmasawn thei lo a, a tawpah chuan intodelh chu sawi loh heng US leh ram hausa ho product ah chuan an inghat ta tawp a, chung agriculture products lei tur chuan an ram leilung hausakna ram hausa ho in an neih ve loh hmang chuan tlawm te in an thleng/Trade ta zawk thin, chutia an innghah chiah chuan US leh EU ram thenkhat chuan a rate chu an tisang leh ta vak mai thin anih chu!!

Developing countries leh 3rd worlld country an ram economy humhalh a, thawnchhuak lo mahse an local product,an ram farmers te thar leisak a,intodeld hrim hrim tum, US leh Eu thar lakluh chu an chin tam loh nana chhiah/tariffs lo lek te chu free trade agreements hmangin US hian complaint in heng ram chungah hian sanctions a lek a, an dawl zo lo thin, hetiang dawl zo chu China chiah la niin a chhan pawh technology ah US a mamawh tawh loh vang leh an ram inrelbawl dan tha lutuk bakah,china hi technology mai bakah an ram mipui tam chhawr awmchhun an ni, china hian kan nitin mamawh ag, electrical goods, computer, tools, plastic equipments etc US ai a let fe in a siamchhuak tawh a, US in china product a tariffs a lek chuan US hian tunah chuan a tuar ta fe zawk si a, chuvang chuan agriculture a inseng zawk mah ni se china hi chu a zuam ngam lo tawp ani.

Russia leh ukraine hian agriculture a bikin khawvel in kan ei nasat Wheat tharchhuak hnem ber pakhat na leh pali na niin, 2019 khan US in 70million tonne a thar lai in Russia in 105 million daih thar in, Ukraine in 60million tonne a thar bawk, hemi ram pahnih vang hian US leh EU te hian wheat market ah duh duh a chhiar thei ta lo a, middle east , africa leh south east asia leh 3rd world country market ah russia leh ukraine nen an in bitum a,a hlawk lo zawk ani fo.

Russia hian US ai a a let dawna thar aneih leh khawvela pakhatna anih na te: chini-42 million tonne, potato -22.3 million, oats-4.7 million etc atam khawp ziak vek lo ang, Ukraine leh Russia indo hnu hian 60% in wheat man a sang a, US leh EU ten a hralh that phah mai ani, an indo rei chuan ukraine phei chu a export a chhe tawlh tawlh lo ang tih a sawi theih loh, an wheat hmun a kan thu te kan hriat nawlh kha.

Russia leh Ukraine hi US leh EU thang ah an awk mek ani, chutihrual chuan Russian Oil sanction avangin EU ram lian pahnih oil leh gas ngah lo tak france leh germany an hniam mek a, US nen an inkungkaihna hi Germany phei chuan tui vak lo in a kalpui ve hrih mai mai niin a lang,, Russia ukraine war ina khawvel oil and gas market a nghawng dan tih lan tum ila.

Wheat hi chaw pui ber pakhat anih avangin example a lak a awlsam a, hemi lo tam tak soyabeans ,maize,barley bakah bawnghnute leh fruits te pawh US leh EU hian dumping an uar em em thin ani, 21s century ah hian ram thang mek tak thanlen a har em em a, ram thang lo tan phei chuan beh tawlh tawlh na niin, africa ram phei chu an ei in tur tuak nan heng industrialised country te hnenah hian tlawm tak tak in an natural resources an hralh reng mai anih hi.( Kan sawrkar ina mau a tawlh thla ruih ruih ang deuh hi ani).

Hetiang Dumping tactics hi US leh britain leh france te hian 1970s chho atang khan a ching daih tawh , Heng government te hian an farmers te chu engkim an mamawh eg: thlaichi,hmanrua,chemicals, etc subsidized sak a, tlawm tak tak in , a tamzawk chu a free in an pe thin , ram tha bawk, khawl changkang hlir a tuh a seng bawk, tui tha bawk, chuvang chuan mi rate aiin an tih tlawm fe pawn an tharchhuah dan a awlsam fe zawk avangin an ei sen loh million Ton tam tak an hralh a, eizawnna a tling zel mai ani ,heivang hi ania hman atang tawh in sap rama loneitu te chu an hausa lutuk kan tih thin nachhan chu.

China ang hian tawrhchhel a ,mithiam in chhuah a, taimak a, eiru lo a, polical party tam lutuk, iner vek mai nilo a tanrual chuan India pawh hi hei aia changkang tur ani, 2000 chho a china rawn len thut chhan hi khawvel mak tih a tling anih hi , a chhan chu kut tling lo a sum lalut tu ten mi ram an ti hosa tih an hriat bakah an ram mipui mi rethei tam tak an siam a, chu chuan ram a ti thuan awp tih an chiang a, US sanctions pawh tuar in a tawpah chuan an tuarchhuak mai ani.

Thubelh: mizoram pawh hi silchar atanga chawhmeh tlawm tak tak a lo kal hi hun engemaw chen dang then ila, chumi chhung chuan kan loneitute chawhmeh hi a to ve hlek anga ,rei angai lo, an dingchhuak ve nual mai ang,foreign a thawnchhuah ve a chakawm , resources kan neih loh avang hian mi nawlpui tih theih agriculture a tan lak nasat a sum pawh hemi lama luan tir ve hi a chakawm hle mai.

By admin

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *