Langkaih lui chhuata balu khawl hmanga hip thuneitu ten an khap lailawk (stay) niawm tak a ni a. Chutah chuan keia khap theih niawm takin ka hming lamin social media lama min bei zui ta chiamte an awm a. Khawl hmanga Mizoram lui hrang hrang chhuata balu hip leh, luia lung leh lei (sand mining) lak hi ka thuneihna nisela khap tu a min puhna pawh hi a pawmawm hle ang.

Kut a balu lak (manual) hian kan lui leh luia nungcha te tan harsatna a thlen dan a ziaawm zawk avangin a kawhhmuh tu ka ni ngei bawk ang. Mizoram luipui (major river) kan nghaisak dan hi a rapthlak lutuk a, a tuartu tur chu keimahni, kan tu leh fate, kan tuchhuan lo awm zel turte an ni si.

Chuvangin Langkaih balu kan neih that tak hi a ti thei fatena, leilung dan zah map lo a duhtawka khawl nena an rut chiam mai hi Mizoram sawrkar hian dan mumal tak hnuaiah Forest Clearance neiin ruahmanna fel tak nen lak tir tawh rawh se. Eng pawh ni se, khap theitu ni lo mah ila, khawl hmanga lui balu hip leh khawl hmanga luia lei leh lung lak that lohzia chu tlem tal ka han sawi ang e :

i) Balu khawla hip a nih hian- Balu awmna zawnga pipe te an nawr kual reng avangin tui a tinu a, mihring tana hman tlak lohah a siam.

ii) Tui pawn lang hnaiha balu amaha inchhek khawl tur hip kang a nih zel avangin khawl mamawhna a sang tial tial a, khawl chak leh lian zawk a ngai a. Hei hi ‘river eco-eystem’ tan a hlauhawm em em a ni.

iii) Khawla hip a nih hian a insiam chawp zel aia tam lak a nih avangin lui kuang a thuk tial tial a. A kama khaw awmte tan leilung a hek a, leimin leh lei tlahniam a thlen nasa in, a chhehvela chengte tan a him lo hle.

iv) Pipe a tui/balu inchawhpawlh hip a nih avangin luia nungchate a lian a te in a hip tel a, paih tel theih an ni. Tin, an chenna lui (habitat) tihbuai a nih avangin river eco-system tan a him lo.

v) Hlawkna uma khawl hman a nih hian mamawh sang zel phuhru turin a tam zawk pump duhna a hring a. Hei hi dan hnuaiah awmze nei zawka kalpui a ngai.

vi) Khawl hmanga balu pump hi Forest Conservation Act, 1980 in non-forestry activity a tih zinga mi a ni. Forest Clearance neih ngei ngai a ni bawk. Mahatma Gandhi-a’n “Leilung hian mihring mamawh tawk a phuhru zo a, mihring duham lehzelna erawh a phurhru tel thei lo a ni” a tih hi a dik hle.

By admin

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *